‘Ombuigen en verbinden zijn de toverwoorden voor leefbaarheid en veiligheid in de wijk’
Meer dan een jaar geleden, midden in coronatijd, toen zware maatregelen zoals de avondklok golden, was het onrustig in Nederland. Jongeren kwamen in verschillende steden in opstand en begonnen rellen te schoppen. Ook op Tussen Meer was het onrustig en gingen jongeren s’ avonds de straat op. Het broeide al een tijdje in de buurt, eind januari dreigde de situatie te escaleren. Jongerenwerker Mohamed Ettajiri en Fatimzahra Baba van Buurtmoeders Nieuw-West hebben een grote rol gespeeld in het benaderen van jongeren om ze te vertellen dat ze niet goed bezig waren en hebben ervoor gezorgd dat de situatie niet is gestegen tot het kookpunt en rellen de kop in zijn gedrukt.
Alhoewel ze samen zijn genomineerd voor Amsterdammer van het Jaar, vertegenwoordigen een grote groep buurtmoeders en jongeren die allemaal hun steentje hebben bijgedragen aan de de-escalatie op Tussen Meer. Het recept voor het succes is angels hebben in de buurt die serieus worden genomen en respect hebben. “Iets negatiefs ombuigen naar iets positiefs en verbinden”, zijn volgens Fatimzahra de toverwoorden.
Stem op me!Preventieteam
“Mohamed werd op een zondagmiddag in die periode gewaarschuwd door een ambtenaar Jeugd en Veiligheid van de gemeente Amsterdam met de mededeling dat het ‘serieus’ zou worden op Tussen Meer. “Hij baseerde dat op berichten die hij voorbij zag komen. Ik maakte me nog geen zorgen, maar naarmate de dag vorderde werden de berichten steeds concreter. We hadden al een preventieteam gevormd in deze coronatijd. In zo’n team zitten ongeveer vijftien prominente jongeren die status hebben in de buurt. Zij kunnen daardoor jongeren aanspreken. Wij waren als jongerenwerker met z’n tweeën. Dat ging ons niet lukken’, vertelt Mohamed. Hij heeft die dag nog scherp op zijn netvlies staan. De situatie op Tussen Meer werd meer gespannen. “Het werd steeds drukker in Osdorp. Er kwamen ook jongeren die hier niet vandaan komen. De toeloop was zo groot, het leek wel alsof er een evenement was.”
Moment van bezinning
“In nauwe samenwerking met de politie die op advies van Mohamed op gepaste afstand bleef om vooral niets uit te lokken, en de jongeren van het preventieteam, hebben Mohamed en zijn collega ervoor gezorgd dat rellen beperkt bleven. “Wij hebben het proberen te doorbreken door ertussen te gaan staan, zodat ze niks konden doen. Stenen vlogen door de lucht, er was vuurwerk, keiharde knallen en ik stond ertussen om stenen uit handen van de jongeren trekken. Maar met een paar man kun je niet alles tegenhouden. Er kwam een tram aan met mensen erin. Ik zag een oudere vrouw zitten en tegelijkertijd zag ik in mijn ooghoek een jongere die aanstalten maakte om een steen te gooien. Ik heb hem weggeduwd met een flying kick, anders was ik te laat. Het was die middag en avond alleen maar figuurlijke vuurtjes doven en handen weggrissen. Uiteindelijk kwamen er twee politieagenten ook tussen staan. Ze werden bespuugd en uitgescholden, maar gaven geen kick. Op een gegeven moment hebben we alle mondkapjes van gezichten getrokken omdat er politie met camera’s aanwezig was.” Dat was min of meer een moment van bezinning. “We hebben er alles aan gedaan om de jongeren uit elkaar te drijven en het is gelukt.”
“Ook de buurtmoeders van Stichting SAAAM zijn de barricade op gegaan. “Mijn verhaal is altijd moeders, moeders, moeders”, vertelt Fatimzahra gepassioneerd. “Wie hebben jongeren het meeste lief? Hun moeder! Moeders zijn waardevol, ze zijn de motor van het gezin. Wij hebben een groep moeders die zich voor de wijk inzet. Zij signaleren wat er in de wijk gebeurt op verschillende gebieden. Deze vrouwen kennen heel veel mensen in de wijk en weet wie zij zijn. Tijdens corona zijn deze vrouwen de straat op gegaan. We hebben ze eerst gevoed met informatie en ze zijn op de voorgrond getreden en nog zichtbaarder geworden. Ze hebben letterlijk gezegd: ‘Wij gaan ervoor zorgen dat deze jongeren zich aan de coronamaatregelen gaan houden.”
Jongeren bewust gemaakt
Dat hebben ze gedaan door midden in de groep jongeren te gaan staan en gewoon lief te doen. “Ze hebben jongeren gevraagd hoe het met hun moeder gaat, want ze kenden elkaar wel. Door persoonlijke vragen te stellen en lief te doen, ze erop te wijzen dat ze niet moeten doen waar ze mee bezig waren omdat dat voor veel rottigheid zorgt. Dat het gedrag van hen consequenties heeft en dat het niet goed gaat komen als ze door zouden gaan met waar ze mee bezig waren. Ze hebben de jongeren bewust gemaakt van wat ze aan het doen waren en de mogelijke gevolgen. Dat was genoeg. De jongeren zijn naar huis gegaan”, vertelt Fatimzahra.
Ook de politie zag, en ziet nog steeds, de waarde van de aanwezigheid van de moeders in de wijk. “Toen een motoragent naar een groep jongeren reed om ze aan te spreken, vroeg een buurtmoeder of zij het eerst even mocht proberen. De agent liet haar haar gang gaan en het werkte. De politie zit ook niet te wachten op een aanvaring”, weet Fatimzahra.
Succesvol
Mohamed en Fatimzahra zijn ervan overtuigd dat deze werkwijze succesvol is om jongeren te benaderen, aan te spreken en te weten wat er speelt in de wijk zodat daar tijdig op kan worden geanticipeerd. Ze hebben elkaar dan ook gevonden om samen te werken. Ze hebben dezelfde ideeën; een brug slaan tussen de jongeren en de overheid. Beide partijen nemen hen serieus en ze krijgen de ruimte van de overheid. “Zo organiseren we bijvoorbeeld nachtvoetbal omdat jongeren vaak in de nacht op straat zijn en voor overlast zorgen. De gemeente faciliteert de zaal waar gemiddeld een mannetje of vijftig komt voetballen. Er heerst een chille sfeer, de jongeren worden van water voorzien en er wordt fruit uitgedeeld”, noemt Mohamed een voorbeeld. Je moet de taal van de straat spreken dan verdien je credits.
Maar het werkt ook vanaf de kant. De overheid luistert. “Zo heeft een groep moeders gekookt voor agenten op het politiebureau. Eten is de beste verbinder, zeg ik altijd. Het was de bedoeling dat het etentje tot half tien ’s avonds uur zou duren, maar ze gingen kwart voor elf uit elkaar. Ook de politie is zich ervan bewust om een andere houding aan te nemen.” Fatimzhara heeft met eigen ogen gezien dat het werkt om angels in de wijk te hebben. Haar grote voorbeeld is de Zweedse stad Malmö. “Daar waren dezelfde risicofactoren als in Nieuw-West. Er is daar toen veel professionele hulp ingezet, maar dat werkte niet. Moeders lukte het wel. De jeugd heeft respect voor deze moeders omdat ze lief zijn. Door corona zijn ze nog harder gaan rennen en zijn ze nog meer gemotiveerd. Ze doen het volledig vrijwillig en hebben een intrinsieke motivatie omdat ze invloed hebben en dat heeft effect. Moeders zijn mede-eigenaar geworden van hun wijken. Wat dat betreft is het positief wat corona heeft gegeven”, concludeert Fatimzahra.
Zowel Mohamed als Fatimzahra zijn gepassioneerd in wat ze doen. “Ik geloof erin dat deze werkwijze Amsterdammers bij elkaar brengt en verbinding tussen verschillende culturen wordt gelegd. Het gaat om de leefbaarheid en veiligheid in de wijk.” En daar is nog veel werk in te doen.
Tekst: Titia Hartvelt | Foto: Jurre Rompa